Σάββατο 29 Αυγούστου 2009

ΟΙ ΑΘΕΟΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ


Τον Μάρτιο του 2009 ο Διαγόρας ο Μήλιος δημοσίευσε μια ανάρτηση με τίτλο «Η αθεΐα στο διαδίκτυο» όπου προανήγγειλε την λειτουργία του ιστολογίου «Αθεΐα» και της ομώνυμης αγοράς. Ένα σχόλιο στην ανάρτηση εκείνη με έβαλε σε σκέψεις και με έκανε να προβληματιστώ για το πώς προβάλλεται η αθεΐα μέσα από το διαδίκτυο γενικά και μέσα από το blog και το forum «Αθεΐα» ειδικότερα. Παραθέτω το σχόλιο του blogger Aerosol (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

Ξεπερνώντας τις γραφικότητες κάποιων σχολίων (επιτέλους, ήδη από τον Αριστοτέλη, η ηθική δεν ταυτίζεται με την θρησκεία, και κάποια από τα ασόβαρα “ερωτήματα” που τέθηκαν τα ξεπερνά ένας νοήμων άνθρωπος σαν παιδικές υστερίες…) πάω σε κάποια σημεία που μου κίνησαν το ενδιαφέρον:


“Κανένας σεβασμός στο παπαδαριό και την ορθόδοξη θρησκεία.”

“Έχω ήδη προμηθευθεί ένα σακκί πασατέμπους, έχω αράξει στην κουνιστή πολυθρόνα μου και αναμένω την έναρξη του “αθεο-Bellas TV”.”

“Μια συζήτηση άθεου-θρήσκου σχετικά με τα πιστεύω τους δεν οδηγεί πουθενά και μερικές φορές κινδυνεύει να καταλήξει και σε καυγά.”


Δεν καταλαβαίνω από πού γεννιέται η ψευδαίσθηση πως μπορείς να προωθήσεις την οπτική σου, να υποστηρίξεις τις πεποιθήσεις σου, όταν δεν σέβεσαι αυτόν στον οποίο απευθύνεσαι. Η μεγάλη πλειοψηφία των “αθεϊστικών” θέσεων όπως προβάλονται σε blog και forum εξαντλείται στα εξής: ατέλειωτη τσαντίλα, επιθετικότητα απέναντι στους πιστούς, ταύτιση της θρησκευτικότητας με τους χριστιανούς παπάδες, ελλιπής γνώση των δογμάτων που καυτηριάζονται, ειρωνικά ευφυολογήματα. Στην ουσία μιλάμε για έλλειψη σεβασμού και αγάπης στον άνθρωπο (κάτι για το οποίο συχνά κατηγορείται το “αντίπαλο δέος”, οι πιστοί). Από τη στιγμή που ο αθεϊσμός -ή, έστω, ο σκεπτικισμός- διατείνεται πως ορμάται από επιθυμία να ελευθερώσει τον συνάνθρωπο από τον φόβο και την καταπίεση των δογμάτων είναι αξιοπερίεργο το πόσο συχνά αναλώνεται σε εφηβικές κραυγές του στυλ “κακούργα κοινωνία, τι ηλίθιοι που είναι όλοι”!

Σαν πιθανός αναγνώστης, και άνθρωπος που ενδιαφέρεται για το θέμα, δεν θα χάλαγα λεπτό από το χρόνο μου για ένα πόνημα που θα αναλώνεται -ας πούμε- στον Εφραίμ. Νομίζω πως υπάρχει τεράστια ανάγκη για έξυπνη συζήτηση. Συζήτηση που τελικό αποδέκτη δεν αρκεί να έχει τους ήδη συμφωνούντες γιατί τότε θα είναι κάτι σαν συνέλευση πολυκατοικίας που μαζεύεται και γκρινιάζει για το διπλανό γιαπί. Για να “διατηρείται η ποιότητα των δημοσιευμάτων σε υψηλά επίπεδα” είναι καιρός η σκέψη να ωριμάσει και οι παιδικές αρρώστιες (όπως το “άχτι”, ο “δίκαιος θυμός” και το “υπέροχο μένος”) να ξεπεραστούν. Θυμίζουν, εξάλλου, θρησκευτικό φονταμενταλισμό…

Η ομοιότητα στον τόνο των δυο πρώτων σχολίων που παράθεσα (από Greek Rider και Θου-βου) δυστυχώς δικαιώνουν το τρίτο (του Katsiosp). Και επιβεβαιώνουν πως οι δυο αντιμαχόμενες πλευρές έχουν, στην πραγματικότητα, το ίδιο πρόβλημα. Προτιμούν να έχουν εχθρούς να μάχονται (γιατί αυτό δίνει ταυτότητα στην ομάδα, ίσως;) παρά να αποκτούν φίλους με την στάση τους. Πιστεύω πως η μόνη περίπτωση να προκύψει κάτι ενδιαφέρον είναι να σπάσει κάποιος τον φαύλο κύκλο και να καταφέρει το… αδύνατο: να εκφραστεί με γνώση και ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΣΕΒΑΣΜΟ για τα πράγματα που τον απασχολούν και για τους ανθρώπους που θα ήθελε να αγγίξει. Όποιος το καταφέρει θα δει την άποψή του να κερδίζει έδαφος -και θα μάθει μερικά πράγματα για τον εαυτό του.


Το σχόλιο αυτό μπορεί να σταθεί από μόνο του σαν ανάρτηση.


Με βρίσκει σύμφωνη σε όλα όσα λέει.


Είναι γεγονός ότι στις διαδικτυακές συζητήσεις συχνά βλέπουμε την επιχειρηματολογία να εκπίπτει σε ειρωνικά ευφυολογήματα και ανεξέλεγκτη επιθετικότητα. Είναι μια θλιβερή πραγματικότητα. Διαβάζοντας ορισμένες συζητήσεις αναρωτιέται κανείς αν οι άνθρωποι που γράφουν ενδιαφέρονται πράγματι για τα θέματα που συζητούν ή γυρεύουν απλώς μιαν αρένα για να μονομαχήσουν. Κάθε σοβαρός αναγνώστης, βλέποντας τόσους σχολιαστές να υπερασπίζονται την αθεΐα με μένος, επιθετικότητα, προκλητικότητα και αδιαλλαξία, είναι επόμενο να χάσει πάσα ιδέα όχι μόνο για τους υπερασπιστές της αθεΐας αλλά και για την ίδια την αθεΐα.

Η θρησκεία έχει συχνά κατηγορηθεί ότι είναι επικίνδυνη γιατί οδηγεί στην μισαλλοδοξία και ωθεί τους οπαδούς της στην βία. Μήπως η επιθετική στάση και συμπεριφορά πολλών άθεων είναι εύλογο να μας οδηγήσει στο ίδιο συμπέρασμα; Μπορεί κανείς να φανατιστεί με οτιδήποτε – από πολιτική ιδεολογία μέχρι συνταγές μαγειρικής. Ωστόσο παρατηρούμε εντονότερο φανατισμό σε ορισμένους χώρους (λόγου χάρη ποδόσφαιρο) από όσο σε άλλους. Η έντονη παρουσία φαινομένων φανατισμού στον χώρο της αθεΐας με προβληματίζει έντονα και με απογοητεύει βαθιά.

Ίσως όμως εν μέρει το φαινόμενο αυτό να είναι αν όχι δικαιολογημένο τουλάχιστον κατανοητό, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο. Μέρος της απάντησης ίσως βρίσκεται σε ένα σημείο που θίγει ο Αεροζόλ στο σχόλιό του: ταύτιση της θρησκευτικότητας με τους χριστιανούς παπάδες.

Πράγματι είναι μεγάλο λάθος να ταυτίζουμε την θρησκευτικότητα με τους λειτουργούς του συγκεκριμένου δόγματος, και μάλιστα μόνο με τους ανάξιους λειτουργούς. Ωστόσο είναι φυσικό, λογικό και αναμενόμενο να ασχολείται κανείς με αυτό που έχει δίπλα του. Τυχαίνει να ζούμε σε μια χώρα όπου ορθόδοξος χριστιανισμός πριμοδοτείται από το κράτος με φοροαπαλλαγές, χορηγίες, προβολή από τα ΜΜΕ, κατήχηση μέσω κρατικής παιδείας. Η επαφή των περισσότερων Ελλήνων με την θρησκευτικότητα έγινε μέσα από τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Οι λειτουργοί του παρουσιάζονται ως άξιοι τεράστιου σεβασμού και υπεράνω πάσης υποψίας.

Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή που μου λέγανε ότι πρέπει να φιλώ το χέρι του παπά, κι εγώ δεν ήθελα, και αναρωτιόμουνα αν ήταν πολύ αγενές να το αποφύγω. Όταν μεγάλωσα έπαψα να το κάνω, αλλά για πολλά χρόνια ένιωθα αμηχανία κάθε φορά που έβλεπα παπά στο δρόμο. Ντρεπόμουν που δεν του φιλούσα το χέρι. Χρειάστηκε να φτάσω σχεδόν 40 χρονών για να μπορέσω να απαλλαγώ από την αίσθηση ότι οι ιερείς είναι κάτι το «ξεχωριστό» και πρέπει να τους φερόμαστε διαφορετικά από ό,τι στους άλλους ανθρώπους. Υπ’ όψιν ότι δεν μεγάλωσα σε πολύ θρήσκα οικογένεια και ήμουν άθεη από τα 25 μου περίπου.
Όταν λοιπόν έχεις γαλουχηθεί έτσι, είναι αναμενόμενο να αντιδράς. Ως ένα σημείο είναι και επιθυμητό. Χρειάζεται να υπάρξει αντίδραση ώστε να πάψει κάποτε η διακριτική μεταχείριση υπέρ ενός θρησκεύματος. Από ένα σημείο και μετά, όμως, αν επιμένουμε στην επιθετική προσέγγιση, χάνουμε τη μπάλα. Γινόμαστε γραφικοί, προκλητικοί, αδιάλλακτοι, μισαλλόδοξοι. Κάθε συζήτηση και διαπραγμάτευση καθίσταται πλέον αδύνατη.


Πραγματικά δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με το συμπέρασμα του Αεροζόλ, να το επαναλάβω και να το τονίσω: χρειάζεται να σπάσουμε τον φάυλο κύκλο της αντιπαράθεσης και να εκφραστούμε για τα θέματα που μας απασχολούν με τεράστιο σεβασμό προς τους συνομιλητές μας, τους αναγνώστες μας, τους ακροατές μας, με τεράστιο σεβασμό προς τον ίδιο τον εαυτό μας.


[Η παρουσα ανάρτηση έχει δημοσιευτεί επίσης στο forum Αθεϊα ]

Κυριακή 23 Αυγούστου 2009

Η ΘΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΜΟΥ

Το σπίτι μου είναι στον πέμπτο όροφο, πάνω σε ύψωμα, διαμπερές. Από το μπαλκόνι της κουζίνας μου βλέπω την Πάρνηθα, από το μπαλκόνι του σαλονιού την Πεντέλη.

Απολαύστε μαζί μου το θέαμα.

Νύχτα στην Πάρνηθα, Αύγουστος 2007


Ανατολή πίσω από την Πεντέλη, Αύγουστος 2009




.
.
ΩΣ ΠΟΤΕ :::
.
.

Παρασκευή 7 Αυγούστου 2009

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Διάβασα πρόσφατα ένας άρθρο για τους Μεννονίτες, την κυριότερη ομάδα Αναβαπτιστών, και συγκεκριμένα για την κοινότητα Πινόντι της Βολιβίας. Πρόκειται για μία από τις πλέον συντηρητικές κοινότητες Μεννονιτών. Διατηρούν αναλλοίωτη τη γλώσσα τους και τα έθιμά τους. Αποποιούνται τη χρήση τεχνολογίας. Ζουν σε μια απομονωμένη περιοχή, σε απόσταση πολλών ωρών με το αμάξι (το μόνο τους μεταφορικό μέσο) από την πλησιέστερη πόλη, την οποία επισκέπτονται σποραδικά, μόνο για να πουλήσουν τα προϊόντα τους και να αγοράσουν ορισμένα αναγκαία είδη. Αποφεύγουν την επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο, τον θεωρούν πηγή πειρασμών και κινδύνων. Ντύνονται πανομοιότυπα σε όλες τις ηλικίες: άντρες και αγόρια με μακρυμάνικο πουκάμισο, εργατική φόρμα και κασκέτο, γυναίκες και κορίτσια με μακρυμάνικα φορέματα ως κάτω από το γόνατο και πλατύγυρα καπέλα με φαρδιά κορδέλα. Μόνο το χρώμα διαφοροποιείται, αλλά κι αυτό ελάχιστα: συνήθως είναι σκούρο ή με κάποιο διακριτικό σχεδιάκι, κάποιο μουντό καρώ ή κάποιο ψιλό λουλουδάκι. Εννοείται ότι δεν χρησιμοποιούν αντισύλληψη: η οικογένεια της φωτογραφίας δεν θεωρείται από τις πλέον πολυμελείς.


Η φωτογραφία είναι από το άρθρο της εφημερίδας El País για τους Μεννονίτες, όπου θα βρείτε πολλές ακόμη εικόνες από τη ζωή της κοινότητας.

Τα τρακτέρ δεν έχουν ελαστικά αλλά σιδερένιες ρόδες, ώστε να μην μπορούν οι νέοι να πηγαίνουν στην πόλη για διασκέδαση. Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνεύματος αλλά και η μουσική. Η τεχνολογία θεωρείται επικίνδυνη και περιορίζονται σε αυτά που οι πρεσβύτεροι κρίνουν απαραίτητα. Τα αγόρια στο σχολείο κάθονται σε μία πλευρά της αίθουσας και τα κορίτσια σε άλλη. Η μόρφωση συνίσταται σε βασικές γνώσεις αριθμητικής και στη μελέτη της Καινής Διαθήκης. Για την αγροτική ζωή θεωρούνται υπεραρκετά αυτά.

Θα μπορούσα να σχολιάσω τις διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, να αναρωτηθώ αν είναι δίκαιο για τους νέους της κοινότητας να περιορίζονται κατ' αυτόν τον τρόπο, αν δεν είναι σκληρό να απειλείται με εξοστρακισμό από την κοινότητα καθένας που δεν δέχεται να ζήσει σύμφωνα με το αυστηρό της δόγμα, αν οι τόσοι περιορισμοί εν τέλει επιτυγχάνουν το ζητούμενο. Υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ της μίας και υπέρ της άλλης θέσης. Υπάρχουν άνθρωποι που επιζητούν να πάνε στις κοινότητες αυτές ακριβώς για την αυστηρότητά τους, ενώ άλλοι επιθυμούν να φύγουν αλλά διστάζουν γιατί τους τρομάζει η δυσκολία ανεύρεσης εργασίας και προσαρμογής στον έξω κόσμο και τους πληγώνει η απώλεια των οικείων προσώπων τους. Επίσης, η προσπάθεια διατήρησης αυστηρών ηθών δεν αποδίδει πάντα. Πρόσφατα σημειώθηκαν κρούσματα δεκάδων βιασμών: οι γυναίκες ναρκώνονταν με σπρέι και βιάζονταν ενώ κοιμούνταν, και την επόμενη μέρα βλέποντας ότι τους έλειπε το εσώρουχο, νόμιζαν ότι ασέλγησε πάνω τους ο σατανάς. Αυτό το γεγονός είναι βέβαια θλιβερό (όχι μόνο ο καθαυτό βιασμός, αλλά και το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι καταπιέστηκαν τόσο ώστε έφτασαν στο σημείο αυτό για να ικανοποιήσουν τις σεξουαλικές ανάγκες τους, και η τραγικά γελοία αφέλεια των γυναικών που θεωρούν ότι ο σατανάς είναι υλικό πλάσμα με σεξουαλικές επιδόσεις), από την άλλη όμως η εγκληματικότητα στον "έξω κόσμο" είναι πολύ πιο διαδεδομένη και πολύ πιο κτηνώδης: άλλωστε "εκεί έξω" υπάρχουν και πολύ περισσότεροι πειρασμοί, λόγω της αφθονίας των αγαθών και τις τεράστιας ανισότητας στην κατανομή πλούτου. Όλα αυτά αποτελούν τροφή για ατελείωτες συζητήσεις.

Εν προκειμένω όμως θέλω να εστιάσω σε κάτι άλλο: στον τρόπο που βιώνουν οι άνθρωποι αυτοί τη θρησκεία.

Είμαι άθεη και βρίσκω τη θρησκεία περιττή, περιοριστική και δυνάμει επικίνδυνη. Ωστόσο κάνω διάκριση ανάμεσα στις διάφορες θεολογίες, στις διάφορες θρησκείες, στις διάφορες θρησκευτικές κοινότητες, στους διάφορους πιστούς. Μπορεί να απορρίπτω τη θρησκεία, αλλά σέβομαι τη γνήσια πνευματική αναζήτηση και σέβομαι τους ανθρώπους που είναι συνεπείς στις αρχές και τις πεποιθήσεις τους.

Οι Μεννονίτες βασίζουν τον τρόπο ζωής τους στην Καινή Διαθήκη και ιδιαίτερα στην επί του όρους ομιλία. Όπως όλοι οι Αναβαπτιστές, αρνούνται τον νηπιοβαπτισμό: βαπτίζουν μόνον ενήλικες. Δεν κάνουν προσηλυτισμό. Πιστεύουν ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος να επιλέξει το θρήσκευμά του. Υποστηρίζουν τον διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας. Οι ιερείς τους δεν αμείβονται με χρήματα ούτε με άλλα υλικά αγαθά. Το υψηλότερο αξίωμα στην ιεραρχία είναι εκείνο του επισκόπου. Κάθε κοινότητα έχει έναν επίσκοπο. Για να γίνει κανείς επίσκοπος πρέπει να είναι άντρας, βαπτισμένος, παντρεμένος, με παιδιά, και να έχει διακριθεί ως πατέρας και οικογενειάρχης. Οι επίσκοποι ντύνονται όπως όλοι και εργάζονται εξίσου σκληρά.

Βλέπω αυτούς τους απλούς και συνεπείς ανθρώπους, βλέπω και την τοπική μας εκδοχή του χριστιανισμού, τη γνωστή μας ορθοδοξία. Οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι βαπτίζουν τα νήπια, εντάσσοντάς τα στους κόλπους της πριν να είναι σε θέση να αντιληφθούν τι σημαίνει αυτό και να αποφασίσουν μόνα τους. Διατείνονται ότι οφείλουμε όλοι να ενταχθούμε στο θρήσκευμά τους και ενοχλούνται τρομερά όταν αυτό δεν συμβαίνει. Παρεμβαίνουν στην κρατική πολιτική και χρησιμοποιούν τους κρατικούς μηχανισμούς προς όφελός τους. Οι ιερείς αμείβονται για να ασκήσουν το λειτούργημά τους. Η εκκλησία διαθέτει τεράστιο πλούτο, διαχειρίζεται περιουσίες, κερδοσκοπεί με κάθε τρόπο. Υπάρχει ιεραρχία τύπου πυραμίδας, με τον πατριάρχη στην κορυφή, και τα αξιώματα τονίζονται με χρυσοποίκιλτα άμφια. Οι εκκλησίες είναι φορτωμένες με φανταχτερά στολίδια και πολύτιμα κτερίσματα.

Βλέπω τους μεν, βλέπω και τους δε, και αναρωτιέμαι:

Ποιοι άραγε είναι αληθινοί χριστιανοί;

Αν βέβαια υποθέσουμε ότι χριστιανός είναι κάποιος που ζει σύμφωνα με το πνεύμα των διδαχών του Ιησού. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι αυτό: χριστιανός είναι απλώς όποιος το δηλώσει. Και στην Ελλάδα, ως γνωστόν, είσαι ό,τι δηλώσεις...

EDIT 23-9-09: Βλέπω ότι με το άρθρο μου δημιούργησα την εντύπωση πως θέλω να εκθειάσω τους Μεννονίτες και τον τρόπο ζωής τους, ενώ δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Θέλησα απλώς να καταδείξω την ασυνέπεια και την υποκρισία πολλώ χριστιανών ορθόδοξων, τόσο κληρικών όσο και υποτιθέμενων πιστών, μέσα από την αντίθεσή τους με την συνέπεια των Μενοννιτών. Αυτό δεν σημαίνει ότι επικροτώ τα πιστεύω των Μεννονιτών, κάθε άλλο. Αλλά με τον τρόπο που εκφράστηκα έδωσα λαβή για παρεξηγήσεις.

Διευκρινίζω λοιπόν τώρα ότι δεν ήταν πρόθεσή μου να πλέξω το εγκώμιο των Μεννονιτών. Ο απομονωμένος τρόπος ζωής τους μου φαίνεται τρομερά καταπιεστικός και απάνθρωπα περιοριστικός. Τα μέλη της κοινότητας στην ουσία δεν έχουν εναλλακτικές δυνατότητες στη ζωή τους, ούτε ενημερώνονται για την ύπαρξη τέτοιων δυνατοτήτων. Το μόνο που βρίσκω σωστό είναι η συνέπειά τους ως προς τα πιστεύω τους.